Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o zmianie ustawy o systemie monitorowania drogowego przewozu towarów oraz niektórych innych ustaw czeka teraz na podpis Prezydenta (ręka przy podpisywaniu ustawy na pewno Panu Prezydentowi nie zadrży) oraz publikację w Dzienniku Ustaw. Biorąc pod uwagę dwutygodniowe vacatio legis, w perspektywie około jednego miesiąca (minimalnie okres ten może się wydłużyć) nowela pakietu przewozowego wejdzie w życie.
Co to oznacza dla niektórych przedsiębiorców? Z jednej strony konieczność dostosowania się do zmienionych lekko reguł gry. Z drugiej, w przypadku nowych kategorii towarów objętych pakietem przewozowym (produkty lecznicze, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyroby medyczne, bibułki papierosowe, taśmy formujące, towary zawierające w swym składzie częściowo skażony alkohol), faktycznie wymóg poznania nowej ustawy, która do tej pory była obojętna dla tej grupy przedsiębiorców w prowadzonej przez nich działalności.
Przy noweli pakietu przewozowego z pewnością łatwiej mówić o modyfikacjach obecnego stanu rzeczy.
Zatem, po pierwsze, nadzorem fiskusa zostanie objęty również transport kolejowy wyrobów wrażliwych. Tym samym monitoring wyrobów wrażliwych będzie się odnosił nie tylko do transportu drogowego, ale również tego dokonywanego z wykorzystaniem kolei.
Pomimo że pakiet przewozowy stał się źródłem nie małej biurokracji, dwie kolejne zmiany wynikające z noweli ustawy należy uznać za pozytywne w tym zakresie. Obecny jeszcze dualizm w opisywaniu towarów wrażliwych nie służył niczemu dobremu. A gdy weźmie się dodatkowo pod uwagę fakt, że nie zawsze pozycja CN odpowiadała swoim zakresem podkategorii PKWiU, rezygnację z klasyfikacji PKWiU przy opisywaniu wyrobów wrażliwych na rzecz Nomenklatury Scalonej należy uznać za właściwy kierunek.
Nie inaczej należy ocenić kolejną zmianę przewidzianą w noweli pozwalającą na dokonywanie jednym zgłoszeniem przewozów różnych rodzajów wyrobów wrażliwych. Jest szansa, że za sprawą tego rozwiązania spadnie ilość wystawianych zgłoszeń SENT przez niektórych przedsiębiorców, co również nie jest bez znaczenia dla prowadzonej działalności.
Ważne, szczególnie w świetle najnowszych wyroków sądów administracyjnych, podważających wartość wyjaśnień fiskusa ujmowanych, np. w formie informatorów, instrukcji, że w noweli pakietu przewozowego wprost przewidziano, że towary wrażliwe z pozycji CN 2905 oraz CN 3824 podlegają systemowi monitorowania przewozu, o ile zostały wymienione w załączniku nr 1 do ustawy o podatku akcyzowym. Tym samym obracający, m.in. betonem, czy też żwirkiem do kocich kuwet będą mogli spać już spokojnie. Bo, nikt przecież nie dawał im teraz gwarancji, że ktoś kiedyś, przed upływem 5 lat od zdarzenia, nie upomni się o brakujące zgłoszenia SENT przy przemieszczaniu szerokiej palety wyrobów klasyfikowanych do pozycji CN 3824.
Dobrze również się stało, że w noweli pakietu przewozowego przewidziano wyłączenia dla kolejnych grup wyrobów wrażliwych, o ile tylko te będą przemieszczane w odpowiednio małych naczyniach jednostkowych. Zmiana ta dotyczy, m.in. olejów i pozostałych produktów destylacji wysokotemperaturowej smoły węglowej z pozycji CN 2707, które obecnie niezależnie od pojemności naczyń jednostkowych, jeżeli przewożono te wyroby w ilości większej niż 500 litrów, czy też 500 kilogramów, były objęte monitoringiem.
W tym miejscu taka dygresja, niektóre z wyrobów z pozycji CN 2707 są co do zasady objęte jako wyroby akcyzowe procedurą zawieszenia poboru akcyzy, względnie korzystają z dobrodziejstwa zerowej stawki akcyzy. Ustawa o podatku akcyzowym wprowadza szereg ograniczeń w obrocie wyrobami energetycznymi ze stawką zerową akcyzy (poza procedurą zawieszenia). Dopiero sprzedaż takich towarów przeznaczonych do sprzedaży detalicznej w opakowaniach jednostkowych o pojemności do 5 litrów/5 kilogramów wyłącza obostrzenia w obrocie takimi wyrobami przewidziane w ustawie o podatku akcyzowym. Biorąc pod uwagę powyższe, jak i fakt, że ustawa o charakterze kontrolnym (pakiet przewozowy) za zasadne uważa, aby zakresem monitoringu objąć te same towary w opakowaniach większych niż 11 litrów, możnaby się zastanowić, czy ustawa o podatku akcyzowym w zakresie pojemności opakowań jednostkowych nie powinna zostać dostosowana do przepisów pakietu przewozowego, bo na pewno obecna sytuacja uzależniająca nałożenie różnych obowiązków wobec tych samych wyrobów od pojemności jednostkowego zbiornika, w których te wyroby są przemieszczane, nie jest niczym dobrym.
Kolejną nowością w ustawie jest możliwość wezwania w szczególnych przypadkach przedsiębiorcy do przedstawienia środka transportu w miejscu dostarczenia towaru lub w oddziale celnym urzędu celno - skarbowego zlokalizowanym najbliżej miejsca zakończenia przewozu na terytorium kraju w celu przeprowadzenia kontroli. Niestety, niedopełnienie tego obowiązku będzie wiązać się z nałożeniem kary na taki podmiot.
Zresztą mówiąc o karach, stwierdzam, że liczba ich wzrosła. Niestety poziom niektórych kar również poszedł w górę. Choćby niewinne zastąpienie w art. 21 pakietu przewozowego wyrazu "netto" słowem "brutto" sprawi, że co do zasady te same kary zostaną podwyższone o wysokość należnego podatku VAT. To, że już teraz kara ta stanowi dwukrotność podatku VAT od towarów wrażliwych przewożonych w spornym transporcie, zostało przez ustawodawcę w pracach nad nowelą chyba zapomniane. Podobnie zresztą z pewnością nikt nie będzie pamiętać, że wysokość obecnej kary na poziomie 46% wartości towaru, skrojona jako dwukrotność stawki podatku VAT, powinna zostać kiedyś odpowiednio zmniejszona, o ile tylko powrócimy do 22% wyjściowej stawki podatku VAT.
Potencjalnym przegranym noweli pakietu przewozowego mogą stać się przewoźnicy. Dlaczego? Bo, z jednej strony podniesiono im wysokość kary za nieuzupełnienie zgłoszenia SENT z poziomu 5.000 zł do 10.000 zł. Z drugiej strony, co do zasady, wyłączono w noweli pakietu przewozowego naruszenia przez nich dokonane w zgłoszeniach SENT, które nie skutkowały uszczupleniem w podatkach pośrednich, z dobrodziejstwa braku wszczynania postępowania o ukaranie.
Bo tak, jak należy pochwalić ustawodawcę za przewidzenie w noweli pakietu przewozowego rozwiązania, pozwalającego na nie wszczynanie postępowania o ukaranie wszędzie tam, gdzie w wyniku działań następczych nie stwierdzono uszczerbku w podatkach pośrednich, zupełnie niezrozumiałym jest wyłączenie z tego korzystnego mechanizmu przewoźników. Przy przeprowadzeniu jedynie wykładni językowej art. 30 ust. 4 oraz ust. 5 pakietu przewozowego w wersji już po komentowanej nowelizacji może dojść do takiej paradoksalnej sytuacji, w której np. po dwóch latach od przemieszczenia w ramach kontroli podatkowej zostaną ustalone błędy formalne w zgłoszeniu SENT (błędów dopuścił się zarówno podmiot wysyłający oraz przewoźnik). Jednocześnie w ramach tej samej kontroli zostanie ustalone, że pomimo popełnionych przez przedsiębiorców błędów, nie doszło jednak do uszczupleń we wpływach do Budżetu z tytułu podatku VAT, czy też akcyzy. W konsekwencji, zgodnie z art. 30 ust. 4 pakietu przewozowego postępowanie przeciwko podmiotowi wysyłającemu w ogóle nie zostanie wszczęte. Z kolei dla tego samego zgłoszenia SENT, z uwagi na art. 30 ust. 5 pakietu przewozowego, zostanie wszczęte postępowanie o ukaranie przewoźnika, pomimo że fiskus będzie miał już wiedzę, że uszczupleń w podatkach pośrednich żadnych nie było. Tak ta sytuacja teraz wygląda stosując jedynie wykładnie literalną, miejmy nadzieję, że właściciel ustawy stanie na wysokości zadania, tak jak to miało, np. miejsce odnośnie betonu, gdy zaprezentowano interpretację, stosownie do której przemieszczanie betonu nie wymagało dopełnienia formalności z przepisów przepisów pakietu przewozowego.
Na koniec o najniższej karze przewidzianej w noweli pakietu przewozowej. Jej wysokość, tj. 2.000 zł, gdy inne kary przewidziane w pakiecie przewozowym, określone zostały na dużo wyższym poziomie, mogłaby dawać nadzieję, że faktycznie chodziło w pracach nad nowelą pakietu przewozowego o zastosowanie proporcjonalnych narzędzi do zaistniałych przypadków. Ale niestety tak nie jest, gdy uświadomimy sobie, że kara w wysokości 2.000 zł będzie wymierzana w przypadkach nie tylko dopuszczenia się oczywistego błędu, ale również w sytuacji, kiedy zarówno podatek VAT, jak podatek akcyzowy zostały zapłacone. I tak jak niezrozumiałym jest już samo karanie za oczywiste błędy, nawet na najniższym poziomie przewidzianym w ustawie, pojawia się kolejny problem. Mianowicie, nie każdy przedsiębiorca, który nawet jak dopuści się oczywistego błędu, który nie będzie skutkować uszczupleniem podatków, skorzysta z dobrodziejstwa najniższej w pakiecie przewozowym kary. Jedynie podmiot prowadzący skład podatkowy w Polsce, czy też właściciel wyrobów wrażliwych posiadający, tzw. zezwolenie wyprowadzenia będą mogli "skorzystać" z kary na poziomie 2.000 zł, naturalnie tylko przy założeniu, że błąd ich był oczywisty i nie spowodował uszczupleń w podatkach pośrednich. Z kolei oczywisty błąd w zgłoszeniu SENT innych podmiotów, np. zarejestrowanego odbiorcy, czy też podmiotu obracającego wyrobami wrażliwymi, od których już wcześniej zapłacono akcyzę, będzie skutkować już karą pięciokrotnie wyższą. Fakt, że od tych wyrobów wrażliwych odprowadzono należny podatek VAT, czy też akcyzę w ogóle nie będzie brany pod uwagę w takiej sytuacji jako okoliczność łagodząca. Co gorsze, opisana konstrukcja najniższej kary w pakiecie przewozowym sprawia, że bezpieczniej jest zakupywać towary wrażliwe ze składu podatkowego w Polsce niż ze składu podatkowego położonego w innym kraju Unii, ponieważ ten drugi przypadek, przy dopuszczeniu się do popełnienia błędu w zgłoszeniu SENT będzie obciążony karą pięciokrotnie wyższą.
I tak jak obecne zapisy w pakiecie przewozowym o pomocy publicznej nie do końca znajdowały praktyczne zastosowanie, tak w świetle proponowanej kary w wysokości 2.000 zł, przewidzianej dla oczywistych błędów w zgłoszeniu SENT wystawianym w związku z wysyłką towarów z krajowego składu podatkowego, w końcu zaczęły nabierać realnych kształtów. Proponowana bowiem kara na poziomie 2.000 zł jedynie dla podmiotów krajowych faktycznie taką pomocą już może być, pytanie tylko, czy kara na poziomie 2.000 zł przewidziana jedynie dla podmiotów krajowych nie narusza reguł wolnego rynku?
Link do ustawy znajdą Państwo tutaj: http://orka.sejm.gov.pl/proc8.nsf/ustawy/2156_u.htm